Za płotem naszych ogrodów czyli rzecz o zrownoważonym rolnictwie

Podział zysków z produkcji żywności?

Zrównoważone rolnictwo i ... ogrodnictwo

Prawo do dobrej żywności

Rolnictwo to jedna z najstarszych aktywności człowieka, nierozerwalnie związana z jego umiejętnością obserwacji przyrody i współpracy z nią. Przez tysiące lat współpraca ta oparta była na wiedzy o tym, jak mądrze gospodarować ziemią, by wyżywić rosnącą liczbę ludzi, jednocześnie chroniąc środowisko naturalne przed zniszczeniem.

Niestety współczesna produkcja żywności na skalę masową daleka jest od zrównoważonego korzystania z zasobów ludzkich i naturalnych. Dominujące na świecie rolnictwo konwencjonalne opiera się na energochłonnych monokulturach, przemysłowych fermach, destrukcyjnych praktykach połowowych i innych intensywnych metodach produkcji żywności. Coraz częściej wykorzystuje organizmy zmodyfikowane genetycznie, które są zagrożeniem dla bioróżnorodności oraz naszego zdrowia.

Nie możemy bagatelizować formy, jaką przybiera współcześnie rolnictwo, ponieważ sposób wytwarzania żywności ma ogromny wpływ na nasze zdrowie, przyrodę oraz życie społeczne. Produkty żywnościowe są jednym z najważniejszych przedmiotów handlu na świecie! Jako konsumenci chcemy, aby kupowane przez nas towary odznaczały się wysoką jakością i gwarancją smaku. Co więcej, mamy prawo do wyboru produktów, których sposób wytworzenia, przechowywania i transportu zapewnia uczciwą cenę dla producenta i konsumenta, poszanowanie środowiska naturalnego oraz praw zwierząt. Musimy zdać sobie sprawę, że poprzez nasze codzienne decyzje konsumenckie możemy wspierać taki model gospodarki rolnej, który jest przyjazny zarówno człowiekowi jak i przyrodzie.

Jakie alternatywy?

Alternatywą dla przemysłowej produkcji żywności są gospodarstwa rodzinne, produkujące żywność w sposób tradycyjny – bez użycia chemicznych środków ochrony roślin i nawozów sztucznych oraz certyfikowane gospodarstwa ekologiczne.

Głodni rolnicy i suwerenność żywnościowa

Gospodarstwa rodzinne to podstawa funkcjonowania rolniczych społeczeństw Afryki, Azji oraz Ameryki Południowej. Są źródłem żywności i utrzymania dla milionów ludzi. Niestety brakuje polityk, które wspierałyby ten typ rolnictwa. Podobnie dzieje się w Europie, gdzie agrobiznes najczęściej wygrywa z rolnictwem rodzinnym ze szkodą dla wiejskich społeczności, konsumentów i przyrody. Na coraz szerszą skalę zatraca się wielofunkcyjny charakter wsi i różnorodność „produktów”, jakie oferuje ona społeczeństwu.

Mniej rolników, głodujący rolnicy

Ogromnym paradoksem i niesprawiedliwością jest fakt, że ponad 80% z miliarda osób głodujących na świecie stanowią mieszkańcy terenów wiejskich w krajach rozwijających się – drobni rolnicy i ich rodziny – czyli producenci żywności. Jednocześnie na skutek światowej polityki żywnościowej corocznie liczba rolników na świecie spada o 50 milionów! Obecnie głód to przede wszystkim problem braku dostępu do żywności, który jest konsekwencją skrajnego ubóstwa oraz globalnych rozwiązań w zakresie rolnictwa, produkcji żywności i międzynarodowego handlu produktami rolnymi. Aby ta sytuacja mogła się zmienić, żywność musi być przestać postrzegana jako zwykły towar – dostęp do niej powinien być traktowany jako prawo każdego człowieka i dlatego nie może podlegać jedynie zasadom rynku.

Organizacje rolników na całym świecie są zgodne, że aby walka z głodem była skuteczna, niezbędne jest oparcie produkcji rolnej na zasadach suwerenności żywnościowej. Suwerenność żywnościowa faworyzuje rodzinne gospodarstwa rolne oraz promuje lokalne systemy żywnościowe, stawia na przyjazne przyrodzie i sprawiedliwe społecznie metody produkcji żywności, chroni lokalnych producentów przed nadmiernym importem żywności i nieuczciwą konkurencją międzynarodową oraz opiera się na zasadach demokracji uczestniczącej.

Zrównoważone rolnictwo i żywność lokalna

Najważniejszym celem rolnictwa powinno być wytwarzanie zdrowej żywności z troską o środowisko naturalne, tak by zapewnić wystarczającą ilość pożywienia dla wszystkich mieszkańców naszej planety.

Bioróżnorodność a rolnictwo

Odpowiedzią na te wyzwania jest zrównoważone rolnictwo, które zapewnia bioróżnorodność upraw, zachowuje w zdrowiu ekosytemy oraz naturalny krajobraz wiejski, faworyzuje tradycyjne metody upraw i hodowli, uprawy ekologiczne wolne od chemicznych zanieczyszczeń i od GMO, a także uwzględnia sytuację rolników, zapewniając im godne zarobki za ich ciężką pracę. Zrównoważone rolnictwo to podstawa dla rozwoju lokalnej produkcji żywności i tworzenia lokalnych rynków zbytu. Rozwój gospodarki lokalnej pozwala również ograniczyć transport żywności z dalekich regionów lub innych krajów i zapewnić społecznościom bezpieczeństwo żywnościowe. To także szansa na zachowanie silnych więzi międzyludzkich, tradycyjnych zawodów oraz unikatowej kultury wiejskiej.

Pamiętajmy, że wspierając lokalną produkcję i konsumpcję żywności przyczyniamy się do:

• ochrony środowiska;
• zbliżenia do siebie producentów, dostawców i konsumentów żywności;
• rozwoju rynku lokalnego i lokalnych społeczności;
• tworzenia miejsc pracy i poprawy warunków życia mieszkańców wsi;
• ograniczenia wpływu wielkich międzynarodowych korporacji na produkcję i handel żywnością.

Jak w praktyce wspierać lokalność kupowanej żywności?:

• Nabywajmy żywność od lokalnych sprzedawców na targach, jarmarkach, w małych sklepikach oraz poprzez systemy bezpośredniej sprzedaży od rolników;
• Gdy mamy taką możliwość, wybierajmy produkty ekologiczne, lokalne i sezonowe, najlepiej wyprodukowane w naszym regionie i kraju;
• W trakcie codziennych zakupów zwracajmy uwagę na etykiety – nasze pieniądze będą miały szansę zostać tam gdzie powinny;
• Unikajmy żywości modyfikowanej genetycznie;
• Kupujmy produkty Sprawiedliwego Handlu, aby w ten sposób pomagać mieszkańcom krajów rozwijających się wyjść z ubóstwa, uniezależnić się od pomocy międzynarodowej, zarabiać na utrzymanie rodzin oraz rozwijać własną działalność;
• Interesujmy się wewnętrzną polityką rolną Unii Europejskiej oraz umowami, jakie zawiera z krajami rozwijającymi się;
• Podnośmy własną świadomość odnośnie kwestii żywnościowych i zrównoważonego rolnictwa;
• Wspierajmy działania organizacji rolniczych i pozarządowych na rzecz suwerenności żywnościowej oraz zrównoważonego rolnictwa na szczeblu lokalnym, krajowym i międzynarodowym.

Opracowanie: Emilia Ślimko, Polska Zielona Sieć, Kampania WYŻYWIĆ ŚWIAT
Więcej informacji: Globalne Południe - wyżywić świat! oraz eKonsument.pl